Press Medya

Japonya peşi sıra felaketlerle boğuşur­ken ekonomik kayıpların bütün dünyayı etkileyebileceği belirtiliyor. Konteyner gemileri Büyük Okyanus'ta veya Ja­pon limanlarında bekliyor, elektrik şebekesinin yer yer gördüğü hasar nedeniyle tonlarca domuz ve sığır etini boşaltmaktan çekiniyor. Sebebi ba­sit. "Soğutma zincirindeki" herhangi bir kopuk­luk etlerin bozulmasına yol açabilir.

Paris merkezli lüks mamul üreticisi Moet Hennessy Louis Vuitton (LVMH), Japonya'daki 50'yi aşkın mağazasını ka­pattı. İsveçli otomobil üreticisi Volvo'nun elinde de Japon navi- gasyon ve klima kont­rol sistemlerinden yalnızca 10 gün yete­cek kadar bulunuyor.

Üretime ara ver­meye hazırlanan Volvo'nun sözcüsü Per-Ake Froberg, "Durumu kontrol altında tut­mak için her şeyi saati saatine takip etmemiz ge­rekiyor" diyor.

Ekonomik tablodaki belirsizlikler, 11 Mart dep­rem ve tsunamisinin yıkıcı etkilerinden sıyrılma­ya çalışan Japonya'daki karmaşık gelişmeleri yansıtıyor. Ve bu arada hükümet 19 Mart'a bazı tarımsal ürün ve canlı hayvanlarda radyoaktif kirlenme izlerine rastlandığını duyurdu.

Küresel ekonomi belirsizliğin pençesinde. Tsunamiler, radyoaktif bulutlar, Ortadoğu'daki devrimler, Avrupa'nın borç krizi ve ABD'nin mali güçsüzlüğü yüzünden Amerika, Avrupa ve Japonya'daki hassas ekonomik toparlanma tepe- taklak olabilir.

Morgan Stanley Asya'nın Başkanı Stephen S. Roach, "Sorun yalnızca Japonya değil. Sorun Japonya'nın negatif etkilerinin diğer krizleri te- tiklemesi" diyor.

Dolayısıyla yüzde 5'e yaklaşan ilk çeyreğe ait son küresel büyüme tahminleri rafa kalkabilir.

Ekonomistlere göre Japonya'da depremden za­rar gören nükleer santralin yarattığı belirsizlik olumsuz önsezileri körüklüyor.

Libya semalarında Amerikan füzeleri uçarken petrol kuyuları sustu. Suudi ordusu Bahreyn'e girdi. Avrupalı maliye bakanları yüzlerce ban­kanın hâlâ milyarlarca dolarlık batık kredisi ol­duğunu belirtiyor.

Bir ankete göre önde gelen küresel ekonomistlerin çoğu, Yunanistan, İrlanda veya Portekiz'in borç yükümlülüğünü yerine getirememesi ve tahvil yatırımcılarını ağır zarara sokması kuvvetle olası. Bu yıl petrol fiyatları yaklaşık yüzde 11 arttı. Japonya zaten en büyük sıvı doğal-gaz ithalatçısıydı.

Hasarlı nükleer santraller yüzünden alternatif kaynak arayışına girecek olan Japonya, büyük ihtimalle doğalgaz fiyatlarının daha da yükselmesine yol açacak.

Son olarak, ABD'de hem ipotekli malların haczinde ağır bir kriz yaşanıyor, hem de yaklaşık yüzyıldır görülmemiş derecede yüksek oranda işsizlik var.

The Economic Outlook Group adlı iktisadi tahmin kuruluşunun baş küresel ekonomisti Bernard Baumohl, "İsyanlar, Basra Körfezi, Japonya. Bunların dünya ekonomisine etkisi muhtemelen çoğu insanın sandığından büyük olacak" diyor.

Ancak daha iyimser tahminler de var. Dünya Bankası'nın 21 Mart tarihli bir raporu, Japonya ve komşularının bu yılın ikinci yarısında yine büyümeye başlayacaklarını öngörüyor. Rapora göre Japonya'nın geçmişteki deneyimleri, kısa vadeli olumsuz etkileri sınırlandıracak "hızlı bir kalkınmayı akla getiriyor".

Nitekim Nissan, Japonya'daki altı fabrikasından beşini 20 Mart'ta yeniden açacağını belirtirken Toyota'yla Honda da tekrar üretime geçiyor. Uzmanlar Japonya'nın elektrik şebekesindeki kopuklukları gidermesini ve böylece limanlarda bekleyen yüklerin boşaltılmasını bekliyor.

Iowa Çiftçi Bürosu Federasyonu'nun Araştırma Müdürü David Miller, "Japonya'da süpermarket rafları boş sayılır. Yakında bir talep patlaması görebiliriz" diyor.

Küresel ekonominin toparlanma yeteneği hâlâ yüksek. Fakat öyle olsa bile

Motoko Rich, Liz Alderman ve David Jolly katkıda bulundu.

Japonya'daki elektronik, otomobil yapıştırıcıları ve silikon üretimi yüksek vasıflı işgücü gerektiriyor ve bunların başka bir ülkeye taşınması söz konusu değil.

General Motors, Japonya'dan gelen parçalar tükendiği için Louisiana, Shreveport'taki fabrikasında üretime ara vereceğini duyurdu.

Tokyo'daki birçok Avrupalı ve Amerikalı şirket bir yandan çalışanlarını tahliye ederken öbür yandan yeni tedarik zincirleri kurmaya çalışıyor.

İsveçli Volvo, Avrupalı otomobil üreticileri içinde Japon parçalarına en fazla bağımlı olan şirket.

Tedarikçilerinden yedisi afet bölgesinde. Froberg, "Kendimizi kıtlığa hazırlıyoruz" diyor.

ABD'nin Arkansas eyaletindeki

Afetler ve kargaşa olumsuz önsezileri körüklüyor.

Marion kentinde 25 santimlik bir şan-zıman parçasına ne olduğu önemsiz görünebilir. Oysa Japonya'da üretilip Marion'daki Hino Motors fabrikasına gönderilen bu parça, tedarik zincirle-rindeki sayısız kopukluğun bir simgesi gibi.

Bu fabrika, ara mallarının yüzde 20'si-ni Japonya'dan ithal ediyor. Tedarikçilerden bazıları hasar gören kuzeydeki Sendai kentinden. Sevkiyat şimdilik sürüyor.

Fakat daha ne kadar süreceğini kimse bilmiyor.

Yöneticiler gerekli parçalar için başka yerler aramaktan söz etse de, Hino ABD operasyonları mali işler sorumlusu ve sekreteri Shinichi Sato'nun sözleriyle, "Bizim parçalarımız çok önemli. Başka üreticilerden onları imal etmelerini istemek kolay değil".

NY Times